Wydawca treści
Parki Krajobrazowe
Park Krajobrazowy spełnia trzy główne cele i funkcje, a mianowicie: funkcję ochronną, polegającą na zabezpieczeniu wartości przyrodniczych i przywróceniu pierwotnej jakości środowiska; funkcję ekologiczną, polegającą na stabilizacji biologicznej środowiska i zapewnieniu warunków przetrwania gatunków organizmów żywych; funkcję dydaktyczną, poprzez pole obserwacji badawczych i przekazywanie wiedzy.
Z funkcji tych wynika cel utworzenia parków krajobrazowych występujących w zasięgu działania Nadleśnictwa, czyli zachowanie najcenniejszych pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym obszarów Pogórza Ciężkowickiego i Pasma Brzanki.
Pieczę nad Parkami Krajobrazowymi sprawuje Zarząd Parków Krajobrazowych Pogórza z siedzibą w Tarnowie.
Na podstawie art. 24 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody określa się ogólne zasady postępowania, zakazy i nakazy odnośnie terenów parków krajobrazowych.
Na obszarach parków krajobrazowych zakazuje się:
- lokalizowania i rozbudowy inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska, albo mogących pogorszyć jego stan, za wyjątkiem eksploatacji udokumentowanych złóż surowców mineralnych i inwestycji dla potrzeb lokalnych, m.in. dla obsługi ruchu turystycznego (zakaz ten dotyczy również istniejącej otuliny);
- budowy i rozbudowy obiektów, ciągów energetycznych, telekomunikacyjnych i komunikacyjnych, powodujących trwałą dewastacją krajobrazu, za wyjątkiem inwestycji objętych przepisami ustawy o autostradach płatnych;
- eksploatacji surowców mineralnych na skalę przemysłową z dopuszczeniem poszukiwań i eksploatacji złóż ropy i gazu oraz pozyskiwania surowców skalnych na miejscowe potrzeby przy uwzględnieniu zachowania środowiska i krajobrazu oraz przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych;
- wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, innego zanieczyszczenia wód i gleby oraz powietrza, poza miejscami do tego wyznaczonymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego;
- wprowadzania zmian stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków niekorzystnie wpływających na cenne ekosystemy przyrodnicze;
- wylewania gnojowicy, za wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych, zgodnie z zasadami agrotechnicznymi, lokalizowania ośrodków hodowlanych na skalę przemysłową posługujących się metodą bezściółkową ;
- likwidowania istniejących zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych oraz wycinania drzew na gruntach leśnych, za wyjątkiem przypadków uzasadnionych potrzebami gospodarki rolnej i leśnej;
- chwytania, płoszenia i zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych, gniazd ptasich i wybierania jaj, za wyjątkiem pozyskiwania zwierzyny łownej zgodnie z ustawą "Prawo łowieckie";
- ruchu pojazdów silnikowych i zaprzęgowych, poza drogami do tego wyznaczonymi;
- palenia ognisk i biwakowania poza miejscami do tego wyznaczonymi;
- umieszczania tablic ogłoszeniowych, reklamowych, itp. poza granicami terenów zabudowanych, za wyjątkiem tablic związanych z ochroną i zagospodarowaniem parku, ochroną porządku i bezpieczeństwa;
- lokalizowania budownictwa mieszkaniowego lub letniskowego wraz z inwestycjami towarzyszącymi, poza miejscami do tego wyznaczonymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Na obszarach parków krajobrazowych nakazuje się:
- rekultywację i zagospodarowanie gruntów zdegradowanych na skutek prowadzenia w sposób niewłaściwy gospodarki rolnej i leśnej oraz eksploatacji surowców mineralnych;
- zapewnienie szczególnej dbałości o rozwiązania architektoniczne wpływające na kształtowanie krajobrazu, popieranie form architektonicznych harmonizujących z otoczeniem oraz nawiązujących do tradycji budownictwa miejscowego;
- zalesianie i zadrzewianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej, a nie przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na inne cele;
- ochronę zadrzewień i zakrzewień na stromych zboczach, brzegach jarów i potoków oraz innych terenów zagrożonych erozją;
- otoczenie szczególną opieką miejsc pamięci narodowej i zabytków kultury materialnej;
- propagowanie, popieranie i inicjowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego;
- objęcie ochroną przed zanieczyszczeniem źródeł rzek i potoków;
- popieranie wszelkich działań koniecznych do optymalnego zagospodarowania turystycznego Parku oraz propagowania turystyki krajoznawczej.
Park Krajobrazowy Pasma Brzanki
Park Krajobrazowy Pasma Brzanki został utworzony Rozporządzeniem Nr 12/95 z dnia 16 listopada 1995 roku (Dz.U.Woj.Tarn. 13/136). Park ten zajmuje powierzchnię 15298 ha (1673,49 ha w zasięgu działania Nadleśnictwa) i położony jest w południowo-wschodniej części byłego województwa tarnowskiego.
Walory omawianego obszaru, podobnie jak poprzednio omówionego Ciężkowicko – Rożnowskiego Parku Krajobrazowego wynikają bezpośrednio z budowy geologicznej, rzeźby terenu, występujących bardzo cennych zbiorowisk roślinnych i gatunków zwierząt, zasobności w wody mineralne oraz niskiego stopnia zniekształcenia środowiska przyrodniczego. Dodatkowym atutem parku są występujące na jego terenie cenne zabytki kultury materialnej. Celem utworzenia tego Parku była konieczność aktywnej ochrony przed nasilającą się antropopresją walorów środowiska przyrodniczego, nieprzeciętnych walorów estetycznych krajobrazu oraz wysokich wartości historycznych i kulturowych.
Do osobliwości występujących na terenie Parku należą:
- występujące gatunki chronione roślin (23 ścisłą i 8 częściową); ponadto występuje 18 gatunków uznanych w Polsce za rzadkie;
- liczne gatunki chronione zwierząt, tj. owadów, ryb, płazów, gadów, ptaków (z których około 100 gatunków jest lęgowych) i ssaków;
- 6 pojedynczych i grupowych pomników przyrody (5 ożywionej i 1 nieożywionej – "Ostry Kamień" w Żurowej);
- 67 obiektów przyrody żywej kwalifikujących się do objęcia ochroną pomnikową;
- stanowisko rosiczki okrągłolistnej (Drosera rotundifolia) w Ołpinach (gmina Szerzyny) wraz z towarzyszącą roślinnością niskotorfowiskową, o powierzchni 0,50 ha;
- stanowisko orlika pospolitego (Aquilegia vulgaris) w Jabłonicy (gmina Skołoszyn) wraz z towarzyszącą roślinnością termofilną, o powierzchni 7,50 ha;
- 6 projektowanych stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej;
- projektowany użytek ekologiczny (skarpa z murawą kserotermiczną i ciepłolubnymi zaroślami) we wsi Jabłonica w gminie Skołyszyn;
- liczne zabytki kultury materialnej.
Ciężkowicko - Rożnowski Park Krajobrazowy
Ciężkowicko – Rożnowski Park Krajobrazowy został utworzony Rozporządzeniem Nr 13/95 z dnia 16 listopada 1995 roku, na najbardziej atrakcyjnych pod względem przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym terenach Pogórza Ciężkowickiego.
Park ten zajmuje powierzchnię 17666 ha i położony jest w południowej części byłego województwa tarnowskiego i północno – wschodniej byłego województwa nowosądeckiego, obejmując wyeksponowane w terenie ciągi wzgórz Pogórza Ciężkowickiego między rzeką Dunajcem, a Biała oraz jego fragment w prawobrzeżnej części zlewni Białej.
Walory omawianego obszaru wynikają bezpośrednio z budowy geologicznej, rzeźby terenu, występujących bardzo cennych zbiorowisk roślinnych i gatunków zwierząt, zasobności w wody mineralne oraz niskiego stopnia zniekształcenia środowiska przyrodniczego. Dodatkowym atutem parku są występujące na jego terenie cenne zabytki kultury materialnej. Park zajmuje powierzchnię 17666 ha (3045,73 ha na terenie Nadleśnictwa Gromnik).
Poniżej w formie tabelarycznej przedstawiono informacje dotyczące struktury użytkowania gruntów (dane zawarte w tabeli dotyczą jedynie obszaru byłego województwa tarnowskiego; niewielka powierzchnia na obszarze dawnego województwa nowosądeckiego nie ma wpływu na strukturę użytkowania gruntów):
Kategoria użytkowania gruntu |
Powierzchnia w ha |
% |
1 |
2 |
3 |
Powierzchnia ogólna gruntów |
17666,00 |
100,0 |
Użytki rolne ogółem |
9606,92 |
54,5 |
Grunty orne |
7717,66 |
43,7 |
Sady |
338,33 |
1,9 |
Łąki |
189,07 |
1,1 |
Pastwiska |
1361,86 |
7,7 |
Lasy razem |
6863,45 |
38,9 |
Lasy i grunty leśne |
6590,17 |
37,4 |
Grunty zadrzewione |
273,28 |
1,5 |
Wody ogółem |
102,36 |
0,6 |
Wody stojące |
5,93 |
0,0 |
Wody płynące |
96,43 |
0,5 |
Tereny komunikacyjne |
370,78 |
2,1 |
Tereny osiedlowe ogółem |
666,45 |
3,8 |
Tereny zabudowane |
495,91 |
2,8 |
Tereny niezabudowane |
135,75 |
0,8 |
Tereny zieleni |
34,79 |
0,2 |
Tereny różne |
11,45 |
0,1 |
Nieużytki |
12,51 |
0,1 |
Do osobliwości występujących na terenie Parku należą:
- występujące gatunki chronione roślin (32 ścisłą i 10 częściową), grzybów (6 gatunków), porostów (3 gatunki);
- liczne gatunki chronione zwierząt, tj. owadów, ryb, płazów, gadów, ptaków (z których około 100 gatunków jest lęgowych) i ssaków;
- rezerwat "Styr";
- dwa rezerwaty przyrody nieożywionej: "Diable Skały" w Bukowcu i "Skamieniałe Miasto" w Ciężkowicach;
- rezerwat projektowany: "Przełom Słonianki",
- 24 pojedynczych i grupowych pomników przyrody;
- 3 pomniki przyrody nieożywionej(Ostrusza, Ciężkowice i Siekierczyna);
- użytek ekologiczny "Polichty";
- liczne źródła wód mineralnych (9 siarczkowych w Polichtach, Stróżach, Filipowicach i Ostruszy oraz 4 chlorkowe w Słonej i Bieśniku);
- niewielkie złoża rud żelaza w rejonie wsi Ruda Kameralna;
- liczne zabytki kultury materialnej.